Istorijat Muzeja

Pedagoški muzej je jedna od najstarijih institucija ove vrste u Srbiji. Na inicijativu Učiteljskog udruženja, a sa ciljem da prikuplja i čuva nastavna sredstva i sve druge predmete od istorijskog značaja za osnovne škole i učitelje, Školski muzej osnovan je 1896. godine. Tokom više od jednog veka postojanja, prikupljeno je nekoliko desetina hiljada udžbenika, nastavnih sredstava, fotografija i dokumenata koje svedeoče o radu srpskih škola od početka 19. veka do danas. Tokom svog postojanja, Muzej se nekoliko puta selio, a od 1969. smešten je u zgradu Beogradske realke, podignute oko 1840, odnosno u kući Cvetka Rajovića, tadašnjeg upravitelja varoši beogradske.

Dimitrije J. Putniković (1859-1910), učitelj i pisac udžbenika, bio je prvi upravnik Muzeja. Ceremonija otvaranja održana je u Osnovnoj školi kod Saborne crkve, 24. novembra 1896. (po starom kalendaru), na dan stogodišnjice rođenja Jovana Gavrilovića. Početkom 20. veka u Muzeju su se nalazila vredna dokumeta za istoriju srpskog školstva i obrazovanja, ali, je, tokom Prvog svetskog rata sve bilo uništeno.

Posle rata, od 1925, Muzej je nastavio svoj rad u zgradi Učiteljskog doma gde je, u tri velike prostorije, bila otvorena izložba sa eksponatima koji su bili klasifikovani prema temi. Njegovi posetioci, učenici i nastavnici, mogli da vide kolekcije insekata, zoološke preparate, nastavne slike, crteže, reljefne mape i učeničke radove.

U Drugom svetskom ratu, Muzej je ponovo bio uništen. Posle rata, 1947, Muzej je bio rekonstruisan i smešten u zgradu Osnovne škole Sveti Sava. Novi kocept rada i organizacije Muzeja počeo je da se primenjuje posle 1960, kada je Školski muzej promenio naziv u Pedagoški muzej. Rad Muzeja bio je podeljen u nekoliko sektora, a muzejske zbirke postale su bogatije. U tom periodu Muzej je uspostavio kontak sa sličnim institucijama u Zagrebu i Ljubljani, i zajedno sa njima, dugi niz godina, objavljivao „Zbornik za istoriju školstva i prosvete“. Godine 1969. Muzej je premešten u zgradu Realke, gde je, 1975, otvorena  stalna izložbena postavka pod nazivom „Deset vekova srpske škole“. Radni uslovi su postali mnogo bolji što je uticalo da Muzej postane moderna kulturna institucija.

Sada, Muzej prikuplja predmete i dokumente, koji su povezani sa istorijom školstva, prosvete i pedagogije u Srbiji. Rezultate svoga istraživanja, stručni tim Muzeja, predstavlja kroz Stalnu postavku i na tematskim izložbama, kao i putem kataloga i publikacija. Naime, krajem 2007. u  Pedagoškom muzeju ponovo je otvorena nova Stalna izložbena postavka koja na atraktivan način ukazuje na složenu tematiku istorijskog razvoja školstva i prosvete u Srbiji i među  Srbima od samih početka pa do današnjih dana.

Pored toga, Muzej organizuje predavanja, seminare, radionice i druge oblike kulturnih i obrazovnih dešavanja.

U Pedagoškom muzeju se čuva više od 50000 predmeta, odnosno knjiga, fotografija, nastavnih sredstava, dokumenata i drugog materijala koji predstavljaju riznicu informacija o razvoju školstva i obrazovanja u Srbiji. Svi eksponati svrstani su u nekoliko zbirki: Zbirka udžbenika i pedagoške literature, Zbirka školske opreme i nastavnih sredstava, Zbirka školske dokumentacije i medijateke i Zbirka arhivske građe i dokumenata. Treba pomenuti i izdavačku delatnost Muzeja, odnosno publikacije koje se bave razvojem školstva u Srbiji i među Srbima u periodu dužem od dva veka.